ریزش مو مشکلی است که این روزها خیلی‌ها ، به‌ویژه نوجوانان را درگیر کرده و باعث خجالت آنها در موقعیت‌های مختلف شده است. ریزش مو زمانی رخ می‌دهد که عاملی از رشد مو جلوگیری و ریزش یا تخریب موها را بیشتر کند. اگر رشد موهای شما متوقف شده است، تا زمانی که دلیل اصلی آن را پیدا نکنید قادر به متوقف کردنش نخواهید بود. عواملی که می‌توانند منجر به ریزش مو در دوران نوجوانی شوند شامل استرس، کوتاهی در مراقبت از موها یا بیماری‌های مختلف هستند.
پیدا کردن علت ریزش مو
۱. با آرایشگرتان درمورد مدل‌ها و روش‌های حالت دادن مو مشورت کنید
بعضی از عوامل شیمیایی می‌توانند باعث ریزش یا شکستن موها شوند که شامل دکلره و رنگ کردن، صاف کردن وفر کردن دائمی موهاست. گرمای حاصل از اتوهای مو یا سشوار نیز می‌تواند از عوامل ریزش مو باشد. مدل‌های مویی که موجب کشیدن شدید موهای شما می‌شوند نیز می‌توانند باعث بروز ریزش موی کششی (traction alopecia) شوند که به معنای تخریب تدریجی فولیکول‌های موست. اگر در پوست سر خود احساس درد می‌کنید از بستن مو به‌صورت دم اسبی یا هر روشی که باعث کشیده شدن موهایتان می‌شود خودداری کنید.
۲. پیشینه‌ی خانوادگی‌تان را بررسی کنید
از والدین‌تان بپرسید که آیا پیشینه‌ی ریزش مو در فامیل وجود دارد؟ رایج‌ترین علت ریزش مو در بزرگسالان مسائل ژنتیکی است. اما مجموعی از اختلالات هورمونی و ژنتیکی هم می‌توانند باعث ریزش مو در سنین نوجوانی شوند. تحقیقات نشان داده‌اند که ریزش مو می‌تواند از هریک از والدین به فرزندان -چه دختر و چه پسر- منتقل شود.
۳. ریزش بیش از حد موها را جدی بگیرید
ریزش حدود ۵۰ تا ۱۰۰ تار مو درطول روز کاملا طبیعی است. اما استرس و وقایعی مثل تصادف، بیماری و عمل جراحی می‌توانند باعث ریزش بیش‌ازحد موها شوند. معمولا ریزش بیش‌ازحد موها طی شش تا نه ماه به حالت عادی برمی‌گردد، اما استرس مداوم می‌تواند باعث از دست دادن دائمی موها شود.
۴. موهایتان را نکَنید!
معممولا نوجوانان به‌طور ناخودآگاه با موهایشان بازی می‌کنند، آنها را می‌پیچانند یا می‌کِشند. در برخی موارد این کار می‌تواند یکی از علائم اختلال کندن موها (trichotillomania) باشد که افراد مبتلا به آن در حالت استرس یا حواس‌پرتی موهای خودشان را می‌کَنند. هرچند که این رفتاری ناخودآگاه است اما باعث کچلی موضعی در مبتلایان می‌شود. این اختلال معمولا بر اثر استرس ایجاد می‌شود. درصورتی که به این مشکل دچارید به مشاور یا متخصص مو و پوست سر (trichologist) مراجعه کنید.
۵. درمورد بیماری‌ها با پزشک خانوادگی یا متخصص پوست‌تان مشورت کنید
بیماری‌های بسیاری وجود دارند که می‌توانند باعث ریزش مو شوند. مشکلات هورمونی همچون دیابتکنترل‌نشده، بیماری تیروئید یا تخمدان‌های پلی‌کیستیک می‌توانند در روند رشد مو اختلال ایجاد کنند. مبتلایان سل پوستی (lupus) نیز گاها دچار ریزش مو می‌شوند.
اختلالات اشتها مثل کاهش اشتها (anorexia) یا خوردن بی‌رویه (bulimia) می‌توانند باعث کمبود پروتئین‌ها، ویتامین‌ها و مواد معدنی مهمی در بدن شوند که در رشد مو نقش دارند. نوجوانان گیاهخوار درصورتی که از منابع غیرگوشتی، پروتئین کافی دریافت نکنند دچار ریزش مو می‌شوند.
ورزشکاران بیشتر در خطر ریزش مو هستند، چرا که بیش از سایرین در معرض کم‌خونی ناشی از فقر آهن قرار دارند. کم‌خونی می‌تواند باعث ریزش مو شود.
یکی از عوامل ریزش سکه‌ای مو که معمولا با شکستگی و تخریب موها همراه است نوعی کرم حلقه‌‌ای پوست سر به نام (tinea capitis) است. بروز این پدیده چندان در نوجوانان رایج نیست اما امکان رخ دادن آن نیز وجود دارد. این بیماری بر اثر نوعی عفونت قارچی رخ می‌دهد و به وسیله‌ی داروهای خوراکی و شامپوهای مخصوص قابل درمان است.
۶. وجود نواحی گرد و کوچک کچلی رابررسی کنید
یک یا چند مورد از این نواحی می‌توانند نشان‌دهنده‌ی نوعی بیماری پوستی به نام ریزش موی منطقه‌ای (alopecia areata) باشند که باعث از دست دادن موها می‌شود. ریزش موی منطقه‌ای یک بیماری خودایمنی است که در آن سیستم ایمنی خودتان فولیکول‌های مو را تخریب می‌کند. خوشبختانه این بیماری قابل درمان است و موها طی یک سال مجددا می‌رویند. اما این امکان نیز وجود دارد که بعضی از بیماران موهایشان را مجددا یا به‌صورت دائمی از دست بدهند.
اگر ریزش موی منطقه‌ای درمان نشود، می‌تواند به کچلی کامل یا از دست دادن تمام موهای بدن منجر شود، هرچند که این مورد بسیار نادر است. برای تشخیص صحیح به متخصص پوست مراجعه کنید تا با کمک آزمایشات ساده‌ای نظیر بررسی مو زیر میکروسکوپ یا بیوپسی پوستی بیماری را تأیید کند. این بیماری واگیردار نیست.
۷. درمورد داروهایی که مصرف می‌کنید با پزشک‌تان مشورت کنید
شیمی‌درمانی برای سرطان یکی از مواردی است که به عنوان عامل ریزش موها به‌خوبی شناخته شده است، اما بسیاری از داروها همچون داروهایی که برای درمان آکنه، اختلال دوقطبی و ADHD تجویز می‌شوند هم ریزش مو را به عنوان یکی از عوارض جانبی خود در فهرست دارند. قرص‌های لاغری که شامل آمفیتامین‌ها هستند نیز می‌توانند علت ریزش مو باشند. فهرست دقیقی از کلیه‌ی داروهای مصرفی‌تان را در اختیار پزشک قرار بدهید تا ببینید که آیا این داروها می‌توانند علت مشکل شما باشند یا خیر.
بهبود مراقبت از موها
۱. از شامپوها و محصولات مخصوص به موهایتان استفاده کنید
ممکن است مواجهه با قفسه‌های محصولات مراقبت از مو در فروشگاه‌ها برای شما هم سخت باشد. اما خواندن برچسب‌ها و پیدا کردن شامپو و نرم‌‌کننده‌ای که مخصوص موی شما و سازگار با نوع آن باشد به زحمتش می‌ارزد. مثلا اگر موهایتان را رنگ می‌کنید از شامپوهای مخصوص موهای رنگ‌شده استفاده کنید. اگر موهای شما آغشته به مواد شیمایی هستند یا آسیب‌دیده‌اند بهتر است که از شامپوهای ۲در۱ (شامپویی که نرم‌کننده هم در خود داشته باشد) استفاده کنید. بعضی از متخصصان هم توصیه می‌کنند که از شامپوی بچه که دارای فورمولاسیون ملایم‌تری است، استفاده کنید. خیلی از شامپوها و نرم‌کننده‌ها با وجود تفاوت زیادی که در قیمت‌شان دارند، تأثیر مشابهی می‌گذارند. فکر نکنید که حتما باید مقدار زیادی پول خرج کنید تا بتوانید محصولی مناسب موهایتان به دست آورید.
در خرید محصولاتی که جلوگیری از ریزش مو یا رویش مجدد موها را تبلیغ می‌کنند محتاط باشید، چون هنوز روش علمی شناخته‌شده‌ای برای این موارد وجود ندارد. بنابراین با آرایشگر یا متخصص پوست و مو درمورد انتخاب محصولی که برای موی شما مناسب است مشورت کنید.
۲. برنامه‌ی مرتبی برای شستوشوی موهایتان داشته باشید
هر روز یا یک روز در میان موهایتان را با یک شامپوی ملایم و نرم‌کننده بشویید. ممکن است فکر کنید که شستن روزانه‌ی موها می‌تواند باعث سرعت بخشیدن به روند ریزش مو شود ولی درواقع اینطور نیست. هنگامی که فولیکول‌های مو با چربی یا آلودگی مسدود شده باشند، قادر به فعالیت درست نیستند. شستوشوی مرتب به بهبود سلامت فولیکول‌ها کمک می‌کند و از ریزش بی‌رویه‌ی موها جلوگیری می‌نماید.
درهنگام شست‌وشو به جای تمرکز بر ساقه‌ی موها، به پاک کردن پوست سر توجه کنید. شستن تنها ساقه‌ی مو، باعث خشک شدن آن و آسیب‌پذیری بیشتر دربرابر تخریب و ریزش می‌شود. بعد از هر بار شامپو زدن از نرم‌کننده استفاده کنید تا موها هیدراته و قوی شوند. برخلاف شامپو، هنگام استفاده از نرم‌کننده باید بر ساقه و نوک موها تمرکز کنید و از برخورد با پوست سر اجتناب نمایید. تماس نرم‌کننده با پوست سر می‌تواند باعث بسته شدن و تخریب فولیکول‌ها شود. بعد از حمام، از فشردن بیش از حد موها با حوله خودداری کنید چرا که این کار می‌تواند باعث شکستن و تخریب موها شود.
۳. از موهایتان دربرابر گرما محافظت کنید
حرارت ناشی از سشوار، دستگاه‌های فرکننده و اتوهای مو می‌تواند به مو آسیب بزند و باعث شکسته شدن و ریزش موها شود. از انجام تمامی کارهایی که به وسیله‌ی حرارت به موها آسیب می‌رساند خودداری کنید. بگذارید موهایتان به‌صورت طبیعی و در هوا خشک شوند و از مدل‌هایی که با خواب موی‌تان هماهنگ است استفاده کنید. ممکن است که در موقعیت‌های خاص بخواهید از روش‌های حرارتی برای حالت دادن به موهایتان استفاده کنید. در این صورت حتما از محصولات محفاظت‌کننده‌ی مو درمقابل حرارت استفاده کنید.
۴. از کشیدن موهایتان خودداری کنید
ریزش موی کششی بر اثر کشیده شدن تارهای مو درطول زمان به وجود می‌آید. از بستن مو با کش‌های محکم یا مدل‌های دیگری که فشار زیادی به موهایتان وارد می‌کنند خودداری کنید. وقتی موهایتان را شانه می‌کنید، حالت می‌دهید یا صاف می‌کنید مراقب باشید تا موها کشیده نشوند. از شانه‌های باریک استفاده کنید تا به‌آرامی همه‌ی گره‌ها و پیچ‌خوردگی‌های مو را باز کنید. از پوش دادن و به عقب شانه کردن موها خودداری کنید.
۵. وقتی موها خشک هستند آنها را حالت دهید
موی خیس درمقابل کشش آسیب‌پذیرتر است و زود می‌شکند. اگر می‌خواهید موهایتان را به هر روشی ببندید، صبر کنید تا کاملا خشک شوند.
۶. از برخورد موها با مواد شیمیایی تا حد ممکن جلوگیری کنید
اگر موهایتان را دائما رنگ می‌کنید یا در معرض مواد شیمیایی دیگری قرار می‌دهید ، باید بیشتر مراقب باشید. پروسه‌های شیمیایی مثل صاف کردن یا فر کردن موها می‌توانند باعث تضعیف یا تخریب فولیکول‌های مو شوند که به آسیب و ریزش موها منجر می‌شود. قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی موجود در آب استخر نیز در طولانی‌مدت تأثیر مشابهی دارد.
تا حد امکان سعی کنید که از برخورد مواد شیمیایی با موها جلوگیری کنید. وقتی به استخر می‌روید از کلاه شنا برای محافظت از موهایتان استفاده کنید. اگر مرتب شنا می‌کنید از محصولات مخصوص شناگران استفاده کنید تا رطوبت از دست‌رفته‌ی پوست سر و موهایتان را جبران کنید.
تغییر در سبک زندگی
۱. رژیم غذایی سالم و متعادلی را در پیش بگیرید
رژیم غذایی درست، ویتامین‌ها و مواد معدنی لازم برای داشتن موهایی سالم را در اختیار شما می‌گذارد. رژیم‌های نامتعادل، که گاهی در گیاهخواران و افرادی با اختلالات تغذیه‌ای دیده می‌شوند، معمولا منجر به ریزش مو می‌گردند. برای جلوگیری از این اتفاق، موارد زیر را در رژیم غذایی‌تان لحاظ کنید:
- آهن و روی: این مواد معدنی که در گوشت قرمز، دانه‌ی سویا و عدس وجود دارند به رشد فولیکول‌های مو کمک می‌کنند.
- پروتئین: گوشت، ماهی، لوبیا، مغزها و ماست، رشد و ترمیم سلول‌های مو را تحریک می‌کنند.
- اسید‌های چرب امگا ۳: ماهی‌های چرب نظیر سالمون به تقویت و درخشش موها کمک می‌کنند. از خواص دیگر این ماده می‌توان کمک به درمان افسردگی و بهبود سلامت قلب را نام برد.
- بیوتین: یکی از ویتامین‌های گروه B که در تخم‌مرغ یافت می‌شود و برای رشد سلامت همه‌ی سلول‌ها، از جمله مو لازم است.
۲. مکمل‌های ویتامین خوراکی را به برنامه‌ی غذایی خود اضافه کنید
بعضی از ویتامین‌ها مانند ویتامین D به رشد مو کمک می‌کنند، اما معمولا از طریق مواد غذایی به بدن نمی‌رسند. مصرف مکمل‌های ویتامین D (حدود ۱۰۰۰ واحد در روز) می‌توانند به رشد موهای شما کمک کنند. روزانه مکمل‌های ویتامین‌های گروه B نظیر بیوتین، ویتامین E ، روی و منیزیوم را مصرف کنید تا مطمئن شوید که این ویتامین‌ها و مواد معدنی مهم به مقدار کافی در دسترس بدن‌تان قرار می‌گیرند.
هرچند که رابطه‌ی مستقیمی بین مکمل‌های ویتامین و جلوگیری ازریزش مو وجود ندارد اما مکمل‌ها در حفظ سلامت بدن و موهایتان به شما کمک می‌کنند.
۳. محرک‌های استرس را از زندگی‌تان حذف کنید
ریزش مو می‌تواند بر اثر استرس در درازمدت یا وقایعی ناگهانی مثل تصادف یا عمل جراحی شروع شود. شما در این موارد که تِلوژن افلوویوم (telogen effluvium) نامیده می‌شوند، ممکن است ۱٫۲ تا ۳٫۴ از موهایتان را از دست بدهید؛ و هنگامی که آنها را می‌شویید، شانه می‌کنید یا حتی به آنها دست می‌کشید، ببینید که موهایتان دسته‌دسته کنده می‌شوند. این رویداد معمولا موقت است و طی ۶ تا ۹ ماه به حالت قبل برمی‌گردد. اما اگر استرس شما قطع نشود ممکن است که این حالت جدی و شدید شود. معمولا بعد از قطع استرس، رشد مو به‌حالت عادی برمی‌گردد.
فعالیت‌هایی که استرس را رفع می‌کنند مانند یوگا، مدیتیشن یا دویدن را در پیش بگیرید. در برنامه‌ی روزانه‌تان برای کارهایی که از آنها لذت می‌برید وقت بگذارید و روی بازگرداندن آرامش به زندگی‌تان تمرکز کنید.
اگر احساس می‌کنید که نمی‌توانید استرس را مهار کنید، با روانپزشک یا مشاور صحبت کنید تا به شما کمک کند که از استرس رهایی یابید.
درمان دارویی
۱. از داروهای معمول (بدون نیاز به نسخه) استفاده کنید
داروهای معمولی مانند روگِین (Rogaine) درصورت مصرف مداوم اثربخشی خوبی دارند. اما کار این داروها جلوگیری از ریزش مو است ، نه رویش مجدد آن ؛ با این حال در برخی موارد رویش مجدد هم رخ می‌دهد که حاصل آن موهایی نازک‌تر و کوتاه‌تر از معمول هستند که با قطع دارو رویش آنها نیز کاهش خواهد یافت. درصورتی که باردار هستید یا قصد باردار شدن دارید، این دارو را مصرف نکنید.
۲. اگر علائم شدیدی مشاهده می‌کنید به متخصص پوست مراجعه کنید
متخصص می‌تواند به‌سرعت علت ریزش شدید مو در سنین پایین را تشخیص دهد. الگوی ریزش غیرعادی همچون ریزش در نواحی مختلف یا متمرکز در قسمتی خاص می‌توانند از نشانه‌های بیماری‌های جدی باشند. درد، خارش، قرمزی، پوسته‌پوسته شدن و هر تغییر غیر عادی دیگری باید به پزشک متخصص گزارش شود. همچنین درصورتی که ریزش مو با افزایش وزن، ضعف ماهیچه‌ها، احساس سرما یا خستگی زودرس همراه شود باید با پزشک مشورت کنید.
متخصص پوست، پیشینه‌ی پزشکی شما را بررسی می‌کند و با آزمایش روی مو و پوست سر شما علت ریزش موها را تشخیص می‌دهد. همچنین ممکن است که برای تشخیص بیماری از شما آزمایش خون بگیرد، موهای کنده‌شده را زیر میکروسکوپ آزمایش کند یا از آزمایش بیوپسی پوست سر استفاده کند.
۳. اطلاعات را صحیح و کامل در اختیار متخصص پوست قرار دهید.
متخصص پوست درهنگام معاینه از شما سؤالاتی می‌پرسد. آماده باشید تا این اطلاعات را در اختیار او بگذارید:
- آیا فقط موهای سرتان می‌ریزد یا در قسمت‌های دیگر بدن‌تان هم ریزش مو دارید؟
- آیا الگوی خاصی در ریزش مو تشخیص می‌دهید، مثلا خط موی‌تان عقب‌تر رفته یا موهایتان در مرکز سر کم‌پشت شده‌اند یا ریزش مو از کل نواحی سرتان به یک اندازه است؟
- آیا موهایتان را رنگ می‌کنید؟
- آیا موهایتان را سشوار می‌کشید؟ اگر بله، هر چند وقت یک بار؟
- از چه نوع شامپویی استفاده می‌کنید؟ از چه محصولات دیگری -مثلا ژل یا اسپری- روی موهایتان استفاده می‌کنید؟
- اخیرا بیماری یا تب بالا داشته‌اید؟
- آیا اخیرا تحت استرس غیر معمولی بوده‌اید؟
- آیا عاداتی عصبی مانند کندن موها یا مالیدن پوست سر دارید؟
- داروی خاصی مصرف می‌کنید؟
۴. اگر ریزش موی‌تان الگوی خاصی دارد از پزشک متخصص بخواهید تا دارویی برای ریزش موی شما تجویز کند
متخصص پوست می‌تواند برای شما فیناسترید (با اسم تجاری propecia) تجویز کند. این دارو به‌صورت قرص عرضه می‌شود و باید روزانه مصرف شود. با این وجود هدف این دارو هم متوقف کردن ریزش موست و منجر به رویش مجدد موها نمی‌شود.
Propecia معمولا برای مردان تجویز می‌شود چرا که در زنان باردار، باعث نقص جنین خواهد شد.
۵. درصورت لزوم با پزشک‌تان درمورد تغییر داروها صحبت کنید
اگر ریزش موی شما به‌خاطر اثرات جانبی داروهای دیگری باشد که مصرف می‌کنید -مثلا آکنه یا ADHD – شاید پزشک شما بتواند با تغییر روش درمان، از ریزش موهایتان جلوگیری کند. هرگز به‌طور سرخود مصرف هیچ دارویی را متوقف نکنید. این کار می‌تواند باعث بدتر شدن مشکل شما شود. اگر مبتلا به بیماری‌هایی مانند دیابت یا اختلالات تیروئید هستید، درمان درست این بیماری‌ها باعث توقف یا کاهش ریزش موها خواهد شد.
۶. از کورتیکواستروئید برای درمان ریزش موی منطقه‌ای استفاده کنید
اگر متخصص پوست علت ریزش موی شما را ریزش موی منطقه‌ای تشخیص داد، درمورد کورتیکواستروئیدها با او مشورت کنید. این داروهای ضدالتهاب قوی با تأثیر بر سیستم ایمنی شما، ریزش موی منطقه‌ای را متوقف می‌کنند. ممکن است که متخصص پوست شما از یکی از سه راه زیر کورتیکواستروئید را برای‌تان تجویز کند:
- تزریق موضعی: تزریق مستقیم استروئید به محلی که ریزش مو در آن رخ داده است. اثرات جانبی آن شامل درد موقت و فرورفتگی موقت در پوست است که معمولا خودبه‌خود به‌حالت قبل برمی‌گردد.
- قرص: عوارض جانبی مصرف این دارو به‌صورت قرص شامل بالا رفتن فشار خون، افزایش وزن و پوکی استخواناست. به همین دلیل این قرص به‌ندرت برای درمان ریزش موی منطقه‌ای تجویز می‌شود و درصورت تجویز، تنها برای مدت کوتاهی مصرف خواهد شد.
- پماد موضعی: شما می‌توانید پمادها یا کِرم‌هایی را که حاوی استروئیدها هستند، مسقیما روی نواحی بدون مو بمالید. شدت و اثربخشی آنها کمتر از تزریق است و معمولا برای کودکان و نوجوانان تجویز می‌شود. همچنین متخصص پوست شما ممکن است که داروهای موضعی دیگری را برای نواحی پوست سر که دچار ریزش شده‌اند تجویز نماید.
-
علت ریزش مو در دوران نوجوانی